هویت تاریخی، نوعثمانی‌گرایی و سیاست خارجی ترکیه

با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه، از سال 2002 میلادی تحولات فراوانی در سیاست خارجی این کشور شکل گرفته است. دولت برآمده از این حزب، سیاست خارجی چندوجهی، فعال، پویا و مستقلی را در پیش گرفته که به‌طور همزمان گسترش روابط با کشورهای غربی از یک سو و تقویت سیاست نگاه به شرق را از دیگر سو تعقیب می­کند. در مفهوم‌سازی رویکرد حاکم بر سیاست خارجی جدید ترکیه، اصطلاح نوعثمانی‌گری یا عثمانی‌گرایی جدید مرسوم شده است. پرسش قابل طرح در این راستا این است که رویکرد جدید سیاست خارجی ترکیه بر چه سازه‌هایی استوار است؟ مقاله حاضر این فرضیه را مورد واکاوی قرار می‌دهد که سیاست خارجی جدید ترکیه برگرفته از صورت‌بندی هویتی مبتنی بر سابقۀ تاریخی و فرهنگی خاص برای این کشور قابل‌فهم است. بر پایه این رویکرد، در کنار دغدغه همگرایی ترکیه با غرب، گسترش روابط این کشور با مناطق ژئوپلیتیکی خاورمیانه، آسیای مرکزی و قفقاز، بالکان و شمال افریقا که قبلاً جزئی از امپراتوری عثمانی بوده­اند در اولویت سیاست خارجی جدید ترکیه قرار دارد. در مقاله حاضر، ضمن تبیین رابطه هویت و سیاست خارجی ترکیه، ماهیت نقش‌ها، منافع و اهدافی که دولت‌مردان کنونی ترکیه برای سیاست خارجی این کشور در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تعریف کرده‌اند، مورد واکاوی قرار می‌گیرد.